پدر و مادر ،شایسته ترین افراد برای نگهداری ومراقبت طفل محسوب میشوند.
علت اصلی این اولویت شناخته شده عشق ومحبت ذاتی و غریزی آنها نسبت به فرزندان است. تازمانی که اختلافات خانوادگی محیط سرشاراز امنیت خانواده را دستخوش طوفان ناملایمات نمیکند بستری مناسب جهت رشد کودک میباشد.
حال آن چه اتفاق میافتد اختلافات و جدا شدن والدین که ستونهای خانه ای امن میباشند و فرزندی تنها، نظاره گر کشمکشها ودر نهایت تصمیم گیریهایی که اکثریت قریب به اتفاق آن عجولانه و با عصبانیت و تخریب یکدیگر است، میباشند.
قانون دراین موارد پا به عرصه گذاشته و سعی خود را در حمایت از کودکان و ارایه قوانینی بنابر مصلحت وی انجام داده است؟
آن چه محل سوال است قانون ،رویه دادگاهها در تلاش برای تسکین افکار کودکانه طفل تا چه حد مثمر ثمر بوده است؟
نگهداری از طفل یکی از مسائل مهمیاست که در زمان جدایی زوجین از یکدیگر در دادگاه به آن پرداخته میشود.
به طور معمول، هر یک از زوجین از نگهداری فرزند نزد خود استقبال میکنند و تمایل دارند تا از طریقی به این مهم دست یابند.
در قوانین جمهوری اسلامیایران و قانون مدنی کشور، تعریفی در مورد نگهداری از طفل وجود ندارد. این تعریف به رویه قضایی واگذار شده است که در شکل گیری تعریف آن از عرف و حقوق استفاده شده است. شاید یکی از دلایلی که حضانت و ملاقات درهاله ای از ابهام و کشمکش قرار گرفته همین موضوع باشد.آیا علم قاضی برای ادای دین به فرزندانمان کافی است؟
حضانت فرزند توسط بعضی حقوق دانان،نگهداری از طفل معنا شده است، به طوری که بتوان کلیه وسایل مورد نیاز کودک را برای رشد، نمو، سلامت، بقا، بهداشت جسم و روح، خوراک، پوشاک و… را مهیا نمود. به طور کلی نگهداری از طفل تمام مراقبتهایی که در سنین مختلف لازم میباشد را شامل میشود. این مراقبتها میتواند در سنین کمتر از غذا دادن، تمیز نگه داشتن فرزند، بردن کودک به تختخواب، پوشاندن روی کودک در حین خواب، شستن البسه کودک و… باشد.
ارتباط مادر و پدر با فرزند یک ارتباط عمیق و ابدی است که هیچ کس نمیتواند منکر و مانعی برای آن باشد. لذا مادر و پدر میتوانند تا پایان عمر با فرزند خود ملاقات داشته باشند. به همین جهت مطابق با قانون، پدر یا مادر نمیتوانند بدون کسب اجازه از طرف مقابل، فرزند را از کشور خارج کنند و یا به شهری دیگر ببرند. این مسئله تنها زیر نظر حقوق دانان و در صورتی که مصلحت فرزند ایجاب کند، قابل پیگیری میباشد.
در قانون مدنی وقانون حمایت از خانواده موادی به حضانت و ملاقات فرزند اختصاص داده شده است که امید است مورد بازنگری قرار گیرد ،هرچند در چند سال اخیر مصلحت کودک ، بیشتر مد نظر قرار گرفته است.
برای رسیدن به این مطلب ، تقویت بنیه مددکاری اجتماعب به صورت تخصصی وضرورت آن کاملا مشهود است. واجب است مددکاران متخصص ، بادقت نظر بیشتری و الزام قانونی بر مشاوره دایمیتا حداقل زمان رشد کودک و رسیدن به سن بلوغ در کنار آنها باشند.
چه بسا دیده میشوداکثر والدین جهت به دست آوردن کودک، اقدام به تخریب شخصیت طرف مقابل خود میکنند واین موفقیت ، موجب آسیب پذیر شدن فرزند از هر لحاظ در اجتماع میگردد واولین کسی که قربانی میشود فرزند و پدر یا مادری است که اقدام به این امر نموده است.
پدر ومادر باید تمام کشمکشها را در مورد مسایل مربوط به فرزند کنار گذارند ، ونقش زوجین بااختلاف زیاد را فراموش کنند، وتمام مساعی خود را جهت رشد شخصیت فرزند به کار برند
آنچه مسلم است برابر قوانین حضانت و ملاقات با فرزند حق مسلم والدین وتکلیف میباشد.
فرزند نیز نیازمند این دو پدیده ی حقوقی میباشد.
این دعاوی معمولا پس از جدایی یا حین ترک کردن زوجین اتفاق میافتد. فرزند می بایست با حضور پدریا مادر به تنهایی عادت ،ویکی ازآن دورا از ذهن کودکانه و پر عاطفه خود دورکند چه سخت ودردناک!!!
حضانت و ملاقات از نگاه قانون
- حضانت طفل بر اساس قانون مدنی و قانون حمایت خانواده برای پسر و دختر تا هفت سالگی با مادر است.
- حضانت فرزند از هفت سالگی تا سن بلوغ با پدر است دختر تا نه سالگی و پسر تا پانزده سالگی.
- بعد از سن بلوغ خود فرزند تعیین میکند که با چه شخصی زندگی کند و از حضانت خارج میگردد.
- در صورت فوت یکی از ابوین، حضانت کودک (صغیر یا محجور)با پدر و یا مادری که زنده است خواهد بود؛ هرچند متوفی پدر طفل بوده و برای او قیم معین کرده باشد. مثلاً با فوت پدر، حضانت طفل با مادر است؛ نه پدربزرگ طفل.
- حضانت فرزندانی که پدرشان فوت شده با مادر آنهاست؛ مگر آنکه دادگاه به تقاضای ولی قهری یا دادسـتان، اعطای حضانت به مادر را خلاف مصلحت فرزند تشخیص دهد.
- در صورتیکه پدر و مادر هر دو فوت کرده باشند، حضانت با جد پدری و پس از آن با سایر خویشاوندان طفل بر مبنای ترتیب ارث است.
- حضانت و ملاقات فرزندان در صلاحیت دادگاه خانواده است. دادگاه در وهله ی اول باید گواهی عدم امکان سازش را بررسی کند و بعد از آن با توجه به وضعیت مالی و اخلاقی زوجین و همچنین مصلحت فرزند حضانت فرزند را تعیین کند
- بدیهی است که طرفی که حضانت فرزند با او نیست حق ملاقات فرزند را دارد و میتواند فرزندش را ملاقات نماید. توجه داشته باشید آنچه گفته شد فقط مربوط به بعد از طلاق نیست چه بسا که هنوز کار به دادگاه و طلاق نرسیده باشد ولی زوجین جدا از هم زندگی کنند
اما اگر کسی که حضانت فرزند با اوست مانع ملاقات طرف دیگر شود طرف دیگر میتواند با مراجعه به دادگاه (دادن دادخواست از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی) تقاضای ملاقات فرزند کند. در این راستا میتواند ابتدا دستور موقت فوری ملاقات فرزند را نیز از دادگاه تقاضا کند. پر واضح است که دادگاه خانواده با رعایت مصلحت طفل بایستی حق ملاقاتی برای خواهان تعیین کند.
بر طبق ماده ۵۴ قانون حمایت خانواده ممانعت از ملاقات فرزند جرم است. ماده ۵۴ قانون حمایت خانواده: هرگاه مسئول حضانت از انجام تكاليف مقرر خودداري كند يا مانع ملاقات طفل با اشخاص ذي حق شود، براي بار اول به پرداخت جزاي نقدي درجه هشت و درصورت تكرار به حداكثر مجازات مذكور محكوم مي شود.
ماده ۴۰ قانون مذکور نیز تعیین تکلیف کرده که: هركس از اجراي حكم دادگاه در مورد حضانت طفل استنكاف كند يا مانع اجراي آن شود يا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضاي ذي نفع و به دستور دادگاه صادركننده رأي نخستين تا زمان اجراي حكم بازداشت مي شود.
موارد سلب حضانت
- اعتیاد زیان آور به الکل ، مواد مخدر و قمار
- مشهور به فساد اخلاق و فحشا باشد
- ابتلا به بیماریهای روانی با تشخیص پزشکی قانونی
- سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی نظیر فساد و فحشاء ، تکدی گری ،قاچاق.
- تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف.
مدارک لازم جهت تقاضای صدور حکم حضانت از طرف مادر:
- عقدنامه
- مدارک شناسایی فرزند و مادر
مدارک لازم جهت تقاضای ملاقات با فرزند
-عقدنامه یا طلاق نامه
- مدارک شناسایی فرزند وپدر یا مادرحسب مورد
مدارک لازم جهت تقاضای صدور سلب حضانت
-عقدنامه یا طلاق نامه
- مدارک شناسایی فرزند وپدر یامادر حسب مورد
- دلیل مربوط به اعمال سلب حضانت
در خصوص دعاوی مربوط به حضانت و ملاقات با فرزند که از مجموعه دعاوی پیچیده خانوادگی است، که طرفین به طور مستقیم و غیر مستقیم سه نفر میباشند نیاز به ریزبینی ودقت نظر جهت نیل به احقاق حق ونهایت مصلحت فرزند میباشد. شاید بیشتر از هر زمانی حضور وکیل متخصص جهت رعایت حقوق کودک ضروری والزامیبه نظر میرسد. به حقوق کودکانمان احترام بگذاریم، آنها پدر و مادران شایسته فردا ،دور از هر گونه حب وبغضی باید باشند. امروز آنها نیازمند یاری ما هستند ، فردا ما دلبسته ی تصمیمات صحیح آنها خواهیم بود.
جهت مشاوره، وکالت و اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.دراین مسیر چراغ راه شما هستیم.