بررسی استقلال کانون وکلا در کشورهای مختلف

کانون وکلای دادگستری مؤسسه ای مدنی ، خصوصی و حرفه ای است که سالیان دراز است عضو کانون وکلای بین المللی( International Bar Association )  که مرکز آن در لندن است می باشد .

با تصویب ماده 187 در برنامه پنج ساله دولت در سال 79 موضوع استقلال کانون وکلا از قوه قضاییه ( که از چندین دهه پیش، لایحه قانونی مربوط به آن در05/1333/12 توسط دکتر محمد مصدق تصویب شده و مجدداً نیز در70/1333/12 در کمیسیون مشترک مجلسین سابق تایید و تصویب شده بود ) مورد بحث قرار گرفت و اکنون با گذشت دو دهه از پایان برنامه پنج ساله کذایی و عدم تصویب مجدد ماده 187 هنوز این بحث با شدت در بین  وکلا و حقوق دانان کشور مطرح است که چگونه نهادی که موازی با کانون وکلای 100 ساله ، از سوی قوه قضاییه به­وجود آمده هنوز به حیات خود ، به رغم غیرقانونی بودن و خلاف مصوبات بودن ادامه می دهد و استقلال کانون وکلای دادگستری را زیر سوال می برد ، کانونی که منظور از استقلال آن نه مقابله با قوه قضاییه که تکمیل قوه قضاییه است . زیرا نیازی به توضیح نیست که کانون وکلای مستقل موجب شأن و منزلت نظام در جامعه و نیز در مجامع بین المللی است . از این جهت بر آن شدیم که موضوع مستقل بودن کانون وکلا از قوه قضاییه در برخی کشورها را که در سال 1385 ، از سوی کانون وکلای دادگستری مرکز مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت در این مقاله بیاوریم تا بر همگان مشخص شود که اگر قانون استقلال کانون وکلا در سال های دور تصویب شد و اکنون نیز وکلای دادگستری با جدیت تمام به دفاع از این استقلال می­پردازند بی دلیل و بی پایه و اساس نیست و این امر از بدیهیات است.

لازم به ذکر است که در این مطالعه عمدتاً سه سوال مورد نظر بوده است :

  1. مستقل بودن کانون وکلا از قوه قضاییه
  2. مرجع صدور و تمدید پروانه وکالت 
  3. مرجع انتظامی رسیدگی به تخلفات وکلا

لذا این مطلب را در چهار بخش به شرح زیر بررسی می کنیم : بخش اول شامل کشورهای آسیایی ، بخش دوم کشورهای اروپایی ، بخش سوم کشورهای امریکا و کانادا و بخش چهارم شامل سایر کشورها خواهد بود .

بخش اول کشورهای آسیایی – در این بخش کشورهای ژاپن ، چین ، هند ، سنگاپور ، اندونزی ، فیلیپین ، مالزی و کویت مورد مطالعه قرار می گیرند.

  1. ژاپن –  در کشور ژاپن بر اساس قانون سال 1949 کانون وکلا کاملاً از قوه قضاییه مستقل است ، صدور و تمدید پروانه وکالت با کانون وکلا است  و مرجع انتظامی رسیدگی به تخلفات وکلا نیز کانون وکلای ژاپن است .
  2. چین –  در این کشور کانون وکلا کاملاً از قوه قضاییه مستقل است و مرجع انتظامی رسیدگی به تخلفات وکلا کانون وکلای چین است که کمیسیون ارتقا و تنبیه آن به این امر می پردازد .
  3. هند –  در این کشور پهناور کانون وکلا  کاملاً از قوه قضاییه مستقل است ، مرجع صدور و تمدید پروانه وکالت شورای وکلا است و تخلفات وکلا ابتدا در شورای وکلا رسیدگی می شود و مرجع تجدیدنظر خواهی از آرای صادره توسط شورای وکلا ، دیوان عالی کشور هند است.
  4. اندونزی – در کشور اندونزی کانون وکلا  از قوه قضاییه کاملاً مستقل است ، مرجع صدور تمدید پروانه وکالت کانون وکلا و مرجع انتظامی نیز کانون وکلای اندونزی است .
  5. فیلیپین –  در این کشور نیز کانون وکلا کاملاً مستقل از قوه قضاییه است ،  کانون وکلا به صدور و تمدید پروانه وکالت اقدام  می کند و مرجع انتظامی رسیدگی به تخلفات وکلا نیز کانون وکلای فیلیپین است .
  6. سنگاپور –  در کشور سنگاپور انجمن حقوقی سنگاپور یک سازمان مستقل است ولی نیمی از اعضای هیات مدیره توسط وزارت قانون انتخاب می شوند ، مرجع صدور و تمدید پروانه وکالت انجمن حقوقی سنگاپور و مرجع انتظامی رسیدگی به تخلفات نیز انجمن حقوقی سنگاپور است .
  7. مالزی –  در این کشور کانون وکلا کاملاً از قوه قضاییه مستقل است . هیات تشخیص صلاحیت برای صدور و تمدید پروانه وکالت از پنج نفر به شرح زیرتشکیل می شود  : رییس کانون وکلا ، دو نفر قاضی معرفی شده توسط رییس قوه قضاییه ، رییس شورای وکلا ، نماینده دانشکده حقوق معرفی شده توسط وزیر علوم . هیات انتظامی رسیدگی به تخلفات وکلا مستقر در کانون وکلا از افراد زیر تشکیل می شود : رییس کانون وکلا ، یک قاضی بازنشسته دیوان عالی کشور به انتخاب رییس قوه قضاییه و پانزده نفر از حقوقدانان که برای دو سال انتخاب می شوند .
  8. کویت –  در کویت کانون وکلا کاملاً از قوه قضاییه مستقل است ، مرجع صدور و تمدید پروانه وکالت کانون وکلا است و مرجع انتظامی رسیدگی به تخلفات وکلا نیز کانون وکلای کویت است .

بخش دوم  کشورهای اروپایی –  در این بخش کشورهای فرانسه ، اسپانیا ، انگلستان ، آلمان و هلند را بررسی می­کنیم :

  1. فرانسه –  در کشور فرانسه کانون وکلا کاملاً از قوه قضاییه مستقل است : مرجع صدور و تمدید پروانه وکالت کانون وکلا و مرجع انتظامی رسیدگی به تخلفات وکلا نیز در مرحله بدوی کانون وکلا است و مرحله تجدیدنظر خواهی از آرای صادره ، در دیوان عالی کشور صورت می گیرد.
  2. اسپانیا – در این کشور نیز کانون وکلا کاملاً از قوه قضاییه جدا است و این کانون به صدور و تمدید پروانه وکالت می پردازد و مرجع انتظامی رسیدگی به تخلفات وکلا نیز می باشد.
  3. انگلستان –  در انگلستان نیز کانون وکلا کاملاً از قوه قضاییه مستقل است . به این ترتیب که سالی سیترها (Solicitors = در واقع مشاورین می باشند که مسئولیت و گستره کار آنها محدودتر از وکلا است ( مربوط به انجمن حقوقی هستند و باریسترها  (Barristers = وکلا هستند که حق طرح دعاوی از سوی اشخاص و دفاع در دادگاه ها را دارند ( مربوط به شورای وکلا می باشند . شورای وکلا و انجمن حقوقی بر حسب این که موضوع مربوط به کدام دسته باشد هم مرجع صدور و تمدید پروانه وکالت و هم مرجع انتظامی رسیدگی به تخلفات می باشند .
  4. آلمان –  در این کشور نیز کانون وکلا کاملاً از قوه قضاییه مستقل است و کانون وکلای محلی هم مرجع صدور و تمدید پروانه وکالت و هم مرجع انتظامی رسیدگی به تخلفات وکلا می باشد .
  5. هلند –  در هلند نیز کانون وکلا کاملاً از قوه قضاییه مستقل است و مرجع صدور و تمدید پروانه وکالت ، کانون وکلای هلند است، البته با اطلاع دادگاه محلی، زیرا دادگاه محلی امور اداری کانون وکلا را انجام می دهد. مرجع انتظامی رسیدگی به تخلفات وکلا نیز کانون وکلای هلند است .

بخش سوم کشورهای امریکا و کانادا –  با توجه به این که در امریکا هر ایالتی کانون وکلای مستقل دارد و کل کانون­ها تحت نظارت قوه قضاییه هستند 6 ایالت واشنگتن جورجیا ، آیووا ، مریلند ، کالیفرنیا ، و کلرادو هر یک جداگانه و سپس کانادا مورد بحث قرار می گیرند .

  1. ایالت واشنگتن – در این ایالت کانون وکلا از قوه قضاییه کاملاً مستقل است . مرجع صدور و تمدید پروانه وکالت کانون وکلا است و مرجع انتظامی رسیدگی به تخلفات وکلا در مرحله بدوی کانون وکلا است و تجدید نظر از آرای صادره در دادگاه صورت می پذیرد .
  2. ایالت جورجیا –  در این ایالت نیز کانون وکلا کاملاً جدا از قوه قضاییه و مستقل است . مرجع صدور و تمدید پروانه وکالت، کانون وکلا و مرجع انتظامی رسیدگی به تخلفات وکلا دیوان عالی کشور مستقر در ایالت جورجیا می باشد .
  3. ایالت آیووا –  در این ایالت نیز کانون وکلا کاملاً  از قوه قضاییه مستقل است و کمیسیونی از دیوان عالی کشور مستقر در ایالت آیووا ، پروانه وکالت را صادر و تمدید می کند . رسیدگی به تخلفات وکلا نیز در همین کمیسیون صورت می گیرد .
  4. ایالت مریلند –  در ایالت مریلند نیز کانون وکلا مستقل از قوه قضاییه است . کانون وکلا پروانه را صادر و تمدید می­کند و هم چنین کانون وکلا مرجع انتظامی رسیدگی به تخلفات وکلا است .
  5. ایالت کالیفرنیا –   در این ایالت نیز کانون وکلا از قوه قضاییه مستقل است .کانون وکلا پروانه را صادر و تمدید می کند و مرجع انتظامی رسیدگی به تخلفات وکلا، کانون وکلا است . تجدید نظرخواهی از آرای صادره در دیوان عالی کشور مستقر در ایالت کالیفرنیا صورت می گیرد .
  6. ایالت کلرادو –   در ایالت کلرادو نیز کانون وکلا مستقل از قوه قضاییه است . دیوان عالی کشور از طریق یک نمایندگی خاص پروانه وکالت صادر و تمدید می کند و هم چنین تخلفات وکلا در دیوان عالی کشور از طریق یک کمیسیون خاص رسیدگی می شود .
  7. کانادا- در کشور کانادا کانون وکلا کاملاً از قوه قضاییه مستقل است و انجمن حقوقی کانادای شمالی به صدور و تمدید پروانه وکالت می پردازد و همین انجمن به تخلفات وکلا نیز رسیدگی می کند .

بخش چهارم سایر کشورها  –  در این بخش کشورهای مصر ، آرژانتین ، شیلی و مونته نگرو مورد بررسی قرار می­ گیرند .

  1. مصر –  در این کشور نیز کانون وکلا از قوه قضاییه کاملاً مستقل است و این کانون به صدور و تمدید پروانه وکالت و هم چنین رسیدگی به تخلفات وکلا می پردازد .
  2. آرژانتین –  در این کشور نیز کانون وکلا کاملاً از قوه قضاییه مستقل است .کانون وکلا مرجع صدور و تمدید پروانه و هم چنین رسیدگی به تخلفات انتظامی وکلا است .
  3. مونته نگرو –  در کشور مونته نگرو نیز کانون وکلا کاملاً از قوه قضاییه مستقل است . کانون وکلا مرجع صدور و تمدید پروانه ها است و این پروانه فقط برای یک بار صادر می شود و تمدید نمی گردد ، ضمناً رسیدگی به تخلفات انتظامی وکلا نیز در کانون وکلا رسیدگی می شود.
  4. شیلی –  در کشور شیلی نیز کانون وکلا کاملاً از قوه قضاییه مستقل است . دیوان عالی کشور مرجع صدور و تمدید پروانه وکالت و نیز رسیدگی به تخلفات وکلا است زیرا مقررات کانون وکلا الزام آور و آمره نیست .     
  •  نتیجه :  با بررسی قوانین 19 کشور فوق در خصوص استقلال کانون وکلا به این نتیجه می رسیم که غیر از یکی دو کشور در همگی کشورها کانون وکلا به طور کامل از قوه قضاییه جدا است . زیرا  استقلال کانون وکلا در هر کشور ضامن اجرای عدالت و اعتماد بیشتر مردم آن جامعه به قوه قضاییه آن کشور است .