حق حیات و زندگی ، به عنوان اصلی پذیرفته شده در سرتاسر دنیا برای موجودات زنده محسوب میشود.
در طول تاریخ جهان ،تعرض انسان به این اصل بارها دیده شده است که موجب احساس ناراحتی ، ترس، نفرت و بسیاری از احساسات ناشناخته دیگر شده است.
قتل در اصطلاح عملی است که ادامهی زندگی و حیات را از انسان گرفته و به مرگ شخص منجر شود.
آیا بروز احساسات در مقابل این فاجعه کافی است؟
حکومتهای مختلف تدابیری نسبت به این امر اندیشیده اند، منشا این تدابیر شاید ایجاد محلی برای التیام زخم بازماندگان باشد.
در کشور ما قتل به عنوان جرم سنگینی ، دارای مجازات سنگین میباشد وقوانین مرتبط با آن مقتبس ازفقه امامیه میباشد.
قتل از جمله جرایم علیه اشخاص و علیه تمایت جسمانی است.
اقسام قتل
قتل عمد
به این معنی است کسی به طور عمدی سلب حیات از دیگری کند، بنابراین خودکشی مشمول این عنوان نمیشود و سه حالت دارد:
طبق ماده 290 قانون مجازات اسلامی1392 که تعریف قتل عمد در4 بند و 2 تبصره بیان شده است.
بر اساس این ماده 3 حالت برای قتل عمد میتوان در نظر گرفت:
1-شخص قصد کشتن مقتول را دارد اعم از اینکه فعل یا عمل مرتکب کشنده باشد یا نباشد که در این حالت قصد کشتن ملاک است و فعل شخص الف باید عرف کشنده باشد یعنی تشخیص عرف میباشد.
2-شخص بدون قصد کشتن مقتول فعل یا رفتاری را انجام دهد که درعرف کشنده است
و باعث قتل میشود و دراین مورد آگاهی مرتکب در خصوص کشنده بودن مهم است.
3-مرتکب نه قصد کشتن دیگری دارد و نه رفتار و فعل او درعرف کشنده است اما مقتول دارای وضعیت خاص همچون بیماری و ... یا هر وضعیت دیگر ، سبب قتل میشود و دراین خصوص باید ثابت شود که قاتل از این وضعیت اطلاع داشته است.
ارکان تشکیل دهنده جرم قتل عمد
عنصرقانونی
ماده 289 قانون مجازات مصوب 1392 ذکر گردیده است. بدین شرح که: «جنایت بر نفس، عضو و منفعت به سه قسم است: عمدی، شبه عمدی، خطای محض.
عنصر مادی
رفتار مجرمانه قاتل که موجب وقوع قتل میشودممکن است به صورت فعل، ترک فعل و فعل ناشی از ترک فعل تحقق پیدا کند.
عنصر روانی
درجرم قتل عمد میبایست سونیت عام وخاص وجود داشته باشد، یعنی عمد در فعل مجرمانه وقصد نتیجه.
برابر ماده381 قانون مجازات اسلامیمصوب 1392 مجازات قصاص برای قتل عمد ( بااقتباس از فقه) تعیین شده است، اما در صورت گذشت اولیای دم و تحت شرایطی گذشت مقتول قبل از فوت، قصاص ساقط میشود ویا میتوانند دیه دریافت کنند.
قتل شبه عمد
همان طور از نامش بر میآید قتلی است شبیه به عمد ، لیکن با احراز شرایطی از حالت عمد بودن خارج گردیده است
به اتکا ماده 291 قتل شبه عمد دارای سه حالت است:
الف-مرتکب قصد رفتاری را نسبت به مجنی علیه داشته ولی قصد جنایت واقع شده را نداشته باشد .
2-مرتکب جهل به موضوع داشته ، یعنی نه قصد کشتن اوراداشته و نه رفتار درعرف کشنده بوده است، و اشتباه نسبت به موضوع باعث قتل شده است.
3-نمونه بارز قتل شبه عمد ، قتل ناشی از تقصیر به معنای بی احتیاطی ، بی مبالاتی وعدم رعایت نظامات ومقررات دولتی مثل تصادفات رانندگی که بسبار شایع است.
این نوع قتل از قتل عمد جدا شده و بنابراین مجازات قصاص کنار میرود.
اما این رفتار جرم محسوب وقانون برای آن مجازات تعیین کرده است، علاوه بر مجازات حبس در موارد متعدد این نوع قتل دیه هم تعلق میگیرد.
عناصرتشکیل دهنده قتل شبه عمد
عنصرقانونی
ماده 291 قانون مجازات اسلامی
الف – هر گاه مرتکب نسبت به مجنی علیه قصد رفتاری را داشته لکن قصد جنایت واقع شده یا نظیر آن را نداشته باشد و از مواردی که مشمول تعریف جنایات عمدی میگردد ، نباشد
ب – هر گاه مرتکب ، جهل به موضوع داشته باشد مانند آنکه جنایتی را با اعتقاد به اینکه موضوع رفتار وی شیء یا حیوان و یا افراد مشمول ماده 302 این قانون است ، به مجنی علیه وارد کند و بعدا خلاف آن ثابت گردد
توضیح اینکه ماده 302 در وصف بعضی از حالات مجنی علیه میباشد که در صورت وجود آن حالات در وی، مرتکب به قصاص و دیه محکوم نمیشود
پ – هرگاه جنایت به سبب تقصیر مرتکب واقع شود ، مشروط بر اینکه جنایت واقع شده مشمول تعریف جنایت عمدی نباشد.
عنصر مادی
رفتار مجرمانه مرتکب به صورت فعل، ترک فعل صورت میگیرد
عنصر روانی
قصدرفتار ارتکابی راداشته یعنی سونیت عام اما قصد کشتن نداشته وبرحسب خطا انجام شده است.
قتل خطای محض
درماده292 قانون مجازات اسلامیمصوب1392 جنایت خطای محض را در سه حالت شرح داده است:
الف- در حال خواب و بیهوشی و مانند آنها واقع شود
ب- به وسیله صغیر و مجنون ارتکاب یابد
پ- جنایتی که در آن مرتکب نه قصد جنایت بر مجنیٌ علیه را داشته باشد و نه قصد ایراد فعل واقع شده بر او را، مانند آنکه تیری به قصد شکار رها کند و به فردی برخورد نماید
تبصره- در مورد بندهای(الف) و(پ) هرگاه مرتکب آگاه و متوجه باشد که اقدام او نوعاً موجب جنایت بر دیگری میگردد، جنایت عمدی محسوب میشود.
قتل خطای محض دارای چه عناصری است؟
عنصر قانونی
ماده292قانون مجازات اسلامیمصوب 1392
عنصر مادی
رفتار مجرمانه از طریق فعل یا ترک فعل نسبت به مقتول صورت گرفته است.
عنصرروانی
بین حقوق دانان بنابرتوضیحات ماده ، محل اختلاف است. باتوجه به این که میگویند قاتل نه قصدفعل راداشته ونه نتیجه.
در قتل خطای محض نیز موضوع قصاص منتفی است ونکته حایز اهمیت این که دیه توسط عاقله پرداخت میشود البته با حصول شرایطی.
نحوه طرح شکایت اتهام جرم قتل
همان گونه که میدانیم برای شکایت کیفری از جمله قتل میبایست به کلانتری یا دادسرای محل وقوع جرم مراجعه کرد، دراین جرم، اولیادم مقتول با مراجعه و اعلام شکایت راجع به قتل صورت گرفته پیگیر پرونده میشوند اما آن چه مهم است پیچیدگیهای خاص این دعوا باتوجه به انواع قتل ، نحوه اثبات و... که حضور وکیل متخصص تا پایان اجرا ضرورتی بدیهی است، نگران نباشید ، وکیل ممتاز با سابقه درخشان بالغ بر40 سال خدمت وکالت، همراه شماست.
مدارکی که جهت شکایت لازم است شامل مدارک شناسایی شکات صورت جلسه کلانتری نظریه پزشک قانونی ،استشهادیه شهود ، اطلاع مطلعین و سایر ادله ومستندات در حین وقوع جرم.
جهت مشاوره، وکالت و اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.دراین مسیر چراغ راه شما هستیم