تمکین در لغت به معنای اطاعت ،پیروی ،احترام ، سازگاری که متضاد آن تمرد،ناسازگاری، سرپیچی و معانی مشابه آن است . تمکین یک واژه ی فقهی است که معمولا در بحث نکاح به کار می رود.
تمکین دارای دو معنای اصطلاحی است:
تمکین عام
به معنی قبول ریاست شوهر بر خانواده و محترم شمردن اراده او در تربیت فرزندان و اداره مالی و اخلاقی خانواده است.
تمکین خاص
ناظر بر رابطه جنسی زن با شوهر و پاسخ دادن به خواسته های مشروع و متعارف او است.
یکی از مهم ترین آثارغیرمالی نکاح واز جمله اثر ریاست مرد بر خانواده، تمکین زوجه است که برای زوجه تکلیف است وبرای زوج حق که در صورت خودداری زن از آن بدون عذرموجه، نفقه او به سبب تحقق نشوز بر شوهر واجب نخواهد بود. حال اینکه نشوز از عدم تمکین به وجود می آید ودر صورت ناشزه بودن زوجه چه حقوقی از زن سلب می شود و مرد به تبع آن چه حقوقی را به دست می آورد؟ برابر مواد قانونی و احکام شرعی بیان گردیده و قانون ما به تابعیت از فقه موارد و شرایط وآثار عدم تمکین غیر موجه را شرح داده است.
براساس مادۀ ۱۱۰۸ قانون مدنی، هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زناشویی امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود.
علاوه بر آن، مادۀ ۱۱۱۷ قانون مدنی به مرد اختیار داده که زن خود را از حرفه یا صنعتی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیات خود یا زن است، منع کند، چنانچه زن علی رغم آن به کار خود ادامه دهد ناشزه محسوب می شود و مستحق نفقه نخواهد بود.
عدم تمکین در دو مورد موجب اسقاط حقوق مالی زوجه می شود:
* طبق شرط ضمن عقد مندرج در اسناد نکاحیه هرگاه طلاق بنا به درخواست زوج بوده و به تشخیص دادگاه درخواست طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری و یا سواخلاق و رفتار وی نباشد، زوج موظف است تا نصف دارایی موجود خود را که در طی زندگی مشترک با او به دست آورده یا معادل آن را به زوجه منتقل کند. اجرای این شرط منوط به امضای آن توسط زوج در سند ازدواج است. در صورت عدم تمکین، زن از این حق محروم می شود.
* به موجب تبصرۀ شش ماده و احدۀ اصلاح مقررات طلاق، مصوبِ ۱۳۷۰، هرگاه تقاضای طلاق از طرف زوج ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوءاخلاق و رفتار وی نباشد، دادگاه مبلغی را بابت اجرت المثل کارهایی که زوجه در طی زندگی مشترک به درخواست زوج انجام داده است، تعیین می کند و به پرداخت آن حکم می دهد. در صورت عدم تمکین، زن از این حق محروم می شود
و همچنین
** رویه عملی برخی از دادگاه ها در مواردی که امکان الزام زوجه به تمکین موجود نمی باشد اجازه ازدواج مجدد به مرد است این ضمانت اجرائی، نیاز به اذن دادگاه دارد و مرد می تواند به این دلیل، اجازه ازدواج مجدد را از دادگاه بگیرد.
ازجمله مواردی که قانون امتناع زن از ایفای وظایف زناشویی وعدم تمکین را جایز شمرده شده و موجب اسقاط حق نفقه نمی گردد:
* زن بیمار شود و پزشک نزدیکی جنسی با شوهر را منع کرده
* زن در عادت زنانگی باشد
*اگر شوهر توقّعات نامشروع یا نامتعارفی از زن داشته باشد زن مکلف به اطاعت از شوهر نیست
بنابر توضیح مختصر از تمکین و قوانین مرتبط باآن ،حال آن چه به نظر می رسد مواردی است که زوج بنابر مراتب اقدام به دعوای الزام به تمکین به طرفیت زوجه می کند ، البته مدنظر ما به وجود آمدن شرایطی است که به واقع عدم تمکین صورت گرفته است.
چه بسا مواردی مشاهده می شود که زوج بااطلاع از اینکه زوجه اقدام به طرح دعوای کیفری یا حقوقی مطالبه نفقه و ترک انفاق نموده است و زوج از جبهه فرار رو به طرح دعوای الزام به تمکین می کند ،غافل از آن که با احراز شرایطی می توان تمکین وعدم پرداخت نفقه را اثبات کرد.
حال زن تمکین نکرده وشوهر حق مسلم و قانونی خود را در مظان تضییع می بیند ، با مراجعه به محاکم دادگستری اقدام به دعوای الزام به تمکین می کند.
مدارک لازم جهت طرح دعوای الزام به تمکین
1-عقدنامه یا رونوشت آن
2-مدارک شناسایی زوج
3-اظهارنامه رسمی مبنی بر تقاضای زوج اززوجه جهت بازگشت به منزل
پس از تنظیم دادخواست الزام به تمکین در دفاتر الکترونیک قضایی وپرداخت هزینه دادرسی مربوط به دعاوی غیرمالی وپس از ثبت در دفتر کل به یکی از شعب دادگاه خانواده محل اقامت زوجه جهت رسیدگی ارجاع می شود.و دفتر دادگاه پس از اخذ دستور تعیین وقت جلسه رسبدگی به طرفین ابلاغ می نماید.
جلسه رسیدگی اظهارات طرفین دراین خصوص، و مدارکی که ارایه می دهند جهت اقناع و تنویر ذهن قاضی کمک می کند، آن چه واضح به نظر می رسد، امکان اینکه زوجین به علت احساسی شدن و عدم دقت در اظهارات نتوانند مطلب اصلی را جهت احقاق حق خود بیان کنند.
اینجاست که نقش حضور وکیل متخصص وکاردان با سابقه ای بالغ بر 40 سال، پررنگ می شود و ذهن پر آشوب زوجین را جهت ادای مطلب ورسیدن به مقصد آرام می کند.
جهت مشاوره، وکالت و اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.دراین مسیر چراغ راه شما هستیم.