ارث در لغت به معنای ترکه و مالی است که از متوفی باقی میماند یا آن چه از مرده به وارث میرسد.
در اصطلاح حقوقی، ارث عبارت است از انتقال قهری اموال متوفی به بستگان ونزدیکان او با شرایط خاص.
در عالم حقوق، پایان شخصیت افراد که باعث قطع رابطه آنها با کیسه دارایی میگردد، امری حتمیو مسلم است.البته باید بدانیم دارایی شخص اعم از منفی ومثبت است.
قانون مدنی ایران،ارث رااز اسباب تملک دانسته ، در ارث ،مرگ یک نفر،علت وسبب مالکیت شخص دیگر میگردد واین امر فرق اساسی بین تاسیس ارث و وصیت راروشن میسازد.قواعد مربوط به ارث در حقوق ما، تحت تاثیر فقه امامیه است.
ارث قواعد کلی دارداز جمله: موجبات ارث، شرایط ارث،موانع ارث،حجب،تعیین سهام وصاحبان آنها، عول وتعصیب.
اصطلاحاتی که بیان شد به طور حتم تا حدود زیادی با ذهن عام آشنا نیست ، به همین دلیل جهت آشنایی برحقوق وتکالیف وراث استفاده از مشاوره حقوقی متخصص لازم میباشد
موجبات ارث چه میباشند؟
دو عامل مهم موجب ارث نسب (خویشاوندی از طریق خون) سبب(خویشاوندی از طریق پیوند زناشویی که تنها بین زوجین برقرار است) میباشد
شرایط ارث
1-وجود متوفی
2-وجود ترکه، یعنی مال و ملک که بتوان ملکیت را به وجود آورد
3-وجود خویشاوندی که هنگام فوت شخص متوفی زنده باشد، زیرا یکی ازارکان ملکیت و مالکیت، وجود شخص است.
موانع ارث چه میباشند؟
حقوق برای برقراری حق ارث که از اسباب تملک قهری ومجانی،وامتیازی بس بزرگ است، میتواند، مانع ایجاد کند؛به این صورت که با وجود مقتضی و موجب ارث از تحقق یافتن وبه فعلیت رسیدن حق ارث به علت عدم لیاقت وعدم شایستگی ، جلوگیری شود.
قانون مدنی ایران تحت عنوان"در شرایط وجمله موانع ارث" ضمن مواد880 تا885 موانع ارث را:قتل ،کفر،لعان،وولادت از زنا برشمرده است.که مجالی برای توضیح آن در این مختصر دیده نمیشود.
اصطلاح حجب به چه معنا است؟
باتوجه به اینکه ارث از اسباب تملک قهری و مجانی است،لذا این امر باتوجه به فلسفه ارث موجب میگردد که خویشاوند نزدیک تر به متوفی ،برتر از خویشاوند دورتر باشد.البته این امر کاملا منطقی بوده، ودر فقه به صورت قاعده"الاقرب یمنع الابعد" مشهور شده است.
وجود حجب به دو صورت است،گاه محجوب را به طور کلی از ارث محروم میکندکه به آن حجب حرمانی گفته میشود. این حجب در مرحله تعیین وارث به وجود میآید.
وگاه موجب نقص بر سهم میشود یعنی وارث تعیین شده اما میزان سهم رااز حداعلی به ادنی تقلیل میدهد،این حجب به حجب نقصانی معروف است.
قواعد کلی ارث چگونه اجرا میشود؟
برابر فقه وبه تبع آن قانون مدنی ایران طبقات ارث ناشی از سبب سه طبقه میباشند که هر طبقه سه درجه دارد، زوجین هم به عنوان سبب کنار طبقات ارث میبرند.
قانون برحسب طبقات و درجهها ارث را بین وراث تقسیم میکند البته بارعایت سایر مواد قانونی مرتبط..
بهره مندی افراد از ارث در طبقات مختلفی صورت میگیرد. به این ترتیب که افراد با توجه به نسبتی که با فرد متوفی دارند از ارث بهره میبرند
طبقات ارث برحسب نسب به چه صورت است؟
طبقه اول : پدر و مادر .اولاد و اولاد اولاد (نوه) ست که به سه درجه تقسیم می شود
طبقه دوم : شامل اجداد (پدر ومادر بزرگ) و برادر و خواهر و اولاد آنهاو به دو درجه تقسیم می شود
طبقه سوم : عمات (عمه) و عمام (عمو) و اخوان (دایی ) وخالات (خاله) و اولاد آنها
ارث یکی از مهم ترین مباحث حقوقی است، دعاوی متعددی از آن ناشی میشود:
1- دعوای مربوط به گواهی انحصار وراثت
گواهی انحصار وراثت به معنای مشخص کردن افرادی است که در ترکه با یکدیگر سهیم هستند، وراث بااین گواهی میتوانند از حقوق به ارث رسیده از طرف متوفی ، بهره مند شوند.
دادگاه صالح جهت تقدیم دادخواست انحصار وراثت دادگاهی است که آخرین محل سکونت متوفی بوده است
برای تقاضای صدور گواهی حصر وراثت چه مدارکی لازم است؟
1-اصل گواهی فوت و کپی برابر با اصل آن ،شناسنامه متوفی
2- استشهادیه محضری مبنی بر شهادت بر اسامیوراث اعلام شده
3- رسید گواهی مالیاتی
4- مدارک شناسایی وراث
2- دعوای نفقه و مهریه زوجه متوفی
گرچه نفقه و مهریه از دیون ممتازه محسوب میشوند، در صورت فوت و ورشکستگی فرد قبل از پردخت هرنوع دینی باید پرداخت شوند، با این وجود امکان اختلاف ورثه بر سر نوع، میزان ویا چگونگی پرداخت این دیون نیز یکی از دعاوی است در هنگام تقسیم ارث متوفی طرح میشود. مرجع صالح رسیدگی به دادخواست مطالبه نفقه زن بعد از فوت شوهر ، دادگاه خانواده میباشد . این دادخواست را میتوان به طرفیت وراث شوهر اقامه نمود . بنابراین ، زن میتواند علاوه بر سهم الارث زن از شوهر ، نفقه زمان عده وفات و نفقه گذشته اش را در صورت تمکین از شوهر دریافت کند.
-3 دعوای اثبات یا رد نسب
یکی دیگر از دعاوی که در رابطه با ارث مطرح میشود دعوای اثبات یا رد نسب است، بسیار دیده شده است که پس از فوت اشخاص ، افرادی با ادعای اینکه فرزند این اشخاص میباشند سعی در احقاق سهم الارث دارند، رد یا اثبات نسب این افراد تعیین کننده تکلیف ادعای ایشان در این خصوص است.
دعاوی مذکور از جمله دعاوی است که در رابطه با ارث و ماترک متوفی مطرح می شود.
بدیهی است تا زمانی که ترکه تقسیم نشده ، دادگاه آخرین اقامتگاه متوفی در ایران ، صالح به رسیدگی میباشد و اگر آخرین اقامتگاه متوفی معلوم نباشد ، دادگاه آخرین محل سکونت متوفی در ایران صالح به رسیدگی خواهد بود
این امور همان اداره ترکه ومهروموم ترکه و تصفیه ترکه است که در قانون امور حسبی در مواد ۱۶۲ تا ۲۷۵ آمده است و مادام که این امور انجام نشده ،ترکه تقسیم شده ،محسوب نمیشود ومانند دارایی یک شرکت قهری تلقی میگردد و بدیهی است که این امور مربوط به اموال شرکت باید در یک محل تمرکز داده شود و در مورد امور ترکه هیچ محلی مناسب ترازآخرین اقامتگاه متوفی نیست که در آنجا سکونت داشته است.
بدیهی است چنانچه دعوی مابین وراث راجع به اصل وراثت باشد قضیه تابع قاعده عمومی” دادگاه محل اقامتگاه دائمیمتوفی ” است
در دعوی مطروحه بین بستانکاران وسایر صاحبان حقوق نیزباید گفت ، اعمال ماده ۲۰ قانون مدنی صرفا” ناظر به دعاویی است که از ناحیه بستانکاران و سایر بستانکاران حقوق علیه وراث اقامه میگردد وشامل دعاویی که وراث علیه بستانکاران وسایرین مطرح میکنند نمیباشد مثلا” فرض نمایید ، متوفی مطالباتی داشته و وراث جهت وصول مطالبات علیه بدهکاران یا اشخاص که بخش یا تمام ترکه در بر آنهاست نمیباشد .
بنابراین، طرح این گونه دعاوی تابع قوانین عمومییعنی اقامتگاه خوانده میباشد.
همه میدانند که رابطه ارث بین اقوام و زوجین وجود دارد ، اما شرایط وقوانین مربوط ، میزان آن را و جزییات مربوط را نمیدانند.
حضور یک وکیل متبحر و متخصص ، دل گرم کننده و روشنی بخش مسیر میباشد چرا که با اشراف به مواد مرتبط قانونی و رویه قضایی حاضر میتواند از دلسرد شدن شما از پیگیری حقوق خود واطلاع از آن جلوگیری کند ،ضمن اینکه موجب میشود بدهکار زمان از دست رفته تان نشوید.
جهت مشاوره ، وکالت واطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید ، دراین مسیر چراغ راه شما هستیم.